سد کارون 4

 
بتنی دو قوسی
ارتفاع از پی:
۲۳۰ متر
طول تاج:
۴۴۰ متر
عرض تاج:
۸ متر
نوع سرریز:
آزاد
ظرفیت تخلیه سرریزها:
۸۶۰۰ متر مکعب بر ثانیه
تاریخ آغاز ساخت:
فروردین ۱۳۸۱
تاریخ پایان:
تیر ۱۳۹۰
اطلاعات مخزن
حجم مخزن:
۲۲۷۹میلیون متر مکعب
طول دریاچه:
۴۱ کیلومتر
پانویس‌ها
بلندترین سد ایران
مختصات: ۳۱٫۶°شمالی ۵۰٫۴۷°شرقی

سد کارون ۴ بر روی رودخانه ارمند که سرشاخه ی اصلی رودخانه کارون است و همچنین رودخانه های سرخون و بازفت در فاصلهٔ ۶۷۰ کیلومتری ریزشگاه رودخانه کارون به خلیج فارس[۲] احداث شده‌است. در حال حاضر از این سد می توان به عنوان بزرگ ترین سد دو قوسی ایران نام برد. [نیازمند منبع][۳]
این سد، در استان چهارمحال و بختیاری، شهرستان لردگان، حد فاصل مسیر لردگان به دهدز از توابع شهرستان ایذه در استان خوزستان قرار دارد [۱] و در تیرماه سال ۱۳۹۰ توسط رئیس‌جمهور وقت افتتاح شد.
سازندگان
پل سد کارون ۴ توسط شرکت ماشین سازی اراک به سفارش شرکت توسعه آب و نیروی ایران طراحی ساخته و‌ نصب شده است. سد کارون ۴ با کارفرمایی توسعه منابع آب و نیروی ایران، به مهندسی علی اصغر خوشنویسان، پیمانکاری شرکت جهاد توسعه منابع آب، که به شرکت توسعه منابع آب و انرژی تغییر نام یافته‌است، و مشاوره مهاب قدس توسط مهندس پترائوس نسلا کلو طراحی شده‌است. مطالعات نخستین طرح کارون ۴در چارچوب طرح توسعه منابع آب و همچنین برنامه‌ریزی کلی منابع آب حوضه آبریز رودخانه کارونومطالعات مرحله نخست در سال ۱۳۷۴ و مطالعات مرحله دوم در سال ۱۳۷۶ توسط شرکت مهندسی مشاور «مهاب قدس» و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران انجام شد.[۴]
مقاطعه کاران ساختکارهای اصلی ساختمانی: دالیم (کره) و ساتو (ژاپن)کارهای پیش از ساخت: ایلبائو (اتریش) و فورمن (ایران)سازه فلزی هیدرولیکی: ماشین‌سازی اراک (ایران)تجهیزات مکانیکی: فراب (ایران) و هاربین (چین)تجهیزات الکتریکی و تهویه: فراب (ایران) و الین (اتریش)سویچ گیر جی‌آی‌اس: آی ایی او (ایران)
اهداف و منافع سد کارون ۴[ویرایش]تولید انرژی برق‌آبی متوسط سالانه به میزان ۲۱۰۰ گیگا وات ساعتکنترل آب‌های سطحی منطقهپیوستن به گروه سدهای زنجیره‌ای کارون و تنظیم آب رودخانه به منظور تأمین آب مورد نیاز صنعت و کشاورزی در دشت‌های پایین‌دستکنترل سیلاب‌های مخرب فصلی (وقوع سیلاب در زمان احداث سد دو مرتبه باعث تخریب سازه‌های وابسته به آن شد)[۱]
ویژگی‌های طرحتنظیم آب رودخانه کارون به میزان ۳/۷ میلیارد مترمکعببالادست‌ترین سد در رودخانه کارون.[۵]پل قوسی این سد با طول عرشه ۳۷۸ متر، طول دهانه ۳۰۰ متر، و ارتفاع ۶۲ متر از سطح دریاچهٔ سد، بزرگترین پل زیر قوسی ایران نامیده شده‌است.[۶][۷]سد كارون 4 بلندترين سد كشورمحسوب مي گردد كه در بالادست مجموعه سدهاي زنجيره اي احداث شده بر روي رودخانه كارون قرار گرفته است. اين سد ازنوع بتني قوسي بوده و با توجه به پيچيدگي قابل ملاحظه آن، تمامي مراحل طراحي ، اجرا و بهرهبرداري آن براي نخستين بار توسط كارشناسان داخلي انجام شده است.
مطالعات اوليه طرح كارون 4 در سال 1345(1967 ميلادي) در چهارچوب طرح توسعه منابع آب و همچنين برنامه ريزي كلي منابع آب حوزه رودخانه كارون توسط شركت مهندسين مشاور بين المللي هارزا انجام پذيرفته است.در سال 1372 مطالعات مرحله اول طرح به شركت مهندسي مشاور مهاب قدس واگذار گرديد. قرارداد مطالعات مرحله دوم طرح سد و نيروگاه كارون 4 كه در سال 1376 بين شركت مهندسي مشاور مهاب قدس و شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران منعقد گرديده استمشخصات فني پروژه
نوع سد
بتني دو قوسي
 
نوع سيستم انحراف / كالورت
تونل
ارتفاع از پي (متر)
232
 
تعداد تونل انحراف
2
طول تاج (متر)
440
 
طول سيستم انحراف (متر)
1364
عرض تاج (متر)
7
 
قطر تونل انحراف (متر)
9.5
حجم بدنه سد (هزارمترمكعب)
1650
 
طول تونل آب بر (متر)
1390
حجم كل مخزن (ميليون مترمكعب)
2232
 
قطر تونل آب بر (متر)
6.5
حجم مفيد مخزن (ميليون مترمكعب)
827
 
حجم حفاري نيروگاه(مترمكعب)
1200000
متوسط آورد ساليانه رودخانه (ميليون مترمكعب‌)
4927
 
حجم بتن ريزي نيروگاه (مترمكعب)
156000
نوع سرريز
دريچه دار- آزاد
 
ظرفيت تخليه سيستم انحراف (مترمكعب برثانيه)
2715
ظرفيت تخليه سيلاب(مترمكعب بر ثانيه)
8650
 
ظرفيت تخليه كننده تحتاني (مترمكعب بر ثانيه)
1000
نوع نيروگاه
سطحي
 
ظرفيت آبگير آب بر نيروگاه (مترمكعب بر ثانيه)
684
تعداد واحد
4
 
طول كل گالريهاي تزريق - متر
7130
هد طراحي (متر)
191
 
طول كل حفاري و تزريق پرده آببند- كيلومتر
410
ظرفيت نصب (مگاوات)
1000
 
طول جاده هاي جايگزين)كيلومتر)
5
متوسط توليد انرژي ساليانه (گيگاوات‌ساعت)
2107
 
طول راههاي دسترسي (كيلومتر)
4
 
سرمایه‌گذاری، هزینه‌ها و منافع
طی برآورد اولیه هزینه‌های اجرای پروژه بالغ بر ۸۶۰۰ میلیارد ریال بوده که توسط منابع عمومی و داخلی همچون تسهیلات بانکی داخلی، اوراق مشارکت و نیز تسهیلات خارجی (فاینانس، وام) تأمین گردیده‌است. زیان‌های ناشی از طولانی شدن پروژه عبارت بوده از افزایش قیمت تمام شده طرح و همچنین عدم انتفاع از فروش برق تولید شده توسط نیروگاه آن. در نهایت منافع حاصل از تولید برق این سد بر اساس برآورد اولیه درآمد، سالانه برابر با ۱۳۵۳ میلیارد ریال تخمین زده شده‌است (بر حسب هر کیلو وات ساعت ۶۴۲ ریال).[۱]
اطلاعات فنی نیروگاه[ویرایش]
مشخصات کلی نیروگاه
نوع نیروگاه
سطحی
انرژی متوسط سالیانه
۲۱۰۷ گیگا وات ساعت
ظرفیت نیروگاه
۱۰۰۰ مگاوات
تعداد واحد
۴ واحد ۲۵۰ مگاواتی
حداقل تراز بهره‌برداری
۹۹۶+ متر از سطح دریا
ابعاد نیروگاه
۱۲۰ متر طول × ۲۲متر عرض × ۶۵ متر ارتفاع
حجم حفاری
۹۴۲۰۰۰ مترمکعب
حجم بتن‌ریزی
۱۸۰۰۰۰ مترمکعب
مشخصات توربین نیروگاه
نوع توربین
فرانسیس با محور عمودی
سرعت چرخش توربین
۱۸۷/۵ دور در دقیقه
حداکثر راندمان توربین در هد نرمال
۹۵/۷٪
هد نرمال بهره‌برداری
۱۹۱ متر
قدرت تولید در هد نرمال
۲۵۵ مگاوات
دبی طراحی برای هر واحد
۱۷۱ مترمکعب در ثانیه
سطر رانر
۴/۸ متر
مشخصات ژنراتور نیروگاه
ولتاژ نامی
۱۵/۷۵ کیلوولت
قدرت خروجی نامی (هر واحد)
MVA۲۶۳
قدرت خروجی حداکثر (هر واحد)
MVA۳۰۰
فرکانس نامی
۵۰ هرتز
تعداد قطب‌ها
۳۲
مشخصات ترانسفورماتورهای اصلی
تعداد
۱۳ دستگاه (۱۲ دستگاه اصلی و یک دستگاه ذخیره)
نوع
تک فاز
قدرت نامی
۱۰۰ مگاولت آمپر (تکفاز)
ولتاژ نامی اولیه
KV ۱۵/۷۵
ولتاژ نامی ثانویه
KV(410/√۳)±5%kv
سیستم خنک‌کننده
OFWF
مشخصات کلیدخانه
نوع پست
GIS
ولتاژ نامی
۴۰۰ کیلوولت
آرایش
باس‌بار دوبل
تعداد رآکتور
یک رآکتور ۵۰ مگاوار
جرثقیل اصلی نیروگاه
نوع
سقفی
تعداد
۲ دستگاه
ظرفیت کل باربری
۶۰۰ تن
دهانه عبور
۲۳/۷ متر
مشخصات تونل‌های آب بر نیروگاه
تعداد تونل
۴ رشته
مجموع طول پوشش فلزی در تونل‌های آب‌بر
۸۴۰ متر
طول کل تونل‌ها
۱۴۲۶ متر
تعداد کل استرک‌ها
۱۷۲ عدد
طول شفت‌های عمودی
۲۱۲ متر
قطر استرک
۶ متر
حجم کل حفاری
۱۸۷۶۰۰ مترمکعب
طول استرک
۵ متر
حجم کل بتن‌ریزی تونل‌ها
۳۶۰۰۰ مترمکعب
وزن هر استرک
۱۶ تا ۲۹ تن
حجم بتن‌ریزی پشت پوشش فلزی
۲۱۰۰۰ مترمکعب
پانوی 
بتنی دو قوسی
ارتفاع از پی:
۲۳۰ متر
طول تاج:
۴۴۰ متر
عرض تاج:
۸ متر
نوع سرریز:
آزاد
ظرفیت تخلیه سرریزها:
۸۶۰۰ متر مکعب بر ثانیه
تاریخ آغاز ساخت:
فروردین ۱۳۸۱
تاریخ پایان:
تیر ۱۳۹۰
اطلاعات مخزن
حجم مخزن:
۲۲۷۹میلیون متر مکعب
طول دریاچه:
۴۱ کیلومتر
پانویس‌ها
بلندترین سد ایران
مختصات: ۳۱٫۶°شمالی ۵۰٫۴۷°شرقی

سد کارون ۴ بر روی رودخانه ارمند که سرشاخه ی اصلی رودخانه کارون است و همچنین رودخانه های سرخون و بازفت در فاصلهٔ ۶۷۰ کیلومتری ریزشگاه رودخانه کارون به خلیج فارس[۲] احداث شده‌است. در حال حاضر از این سد می توان به عنوان بزرگ ترین سد دو قوسی ایران نام برد. [نیازمند منبع][۳]
این سد، در استان چهارمحال و بختیاری، شهرستان لردگان، حد فاصل مسیر لردگان به دهدز از توابع شهرستان ایذه در استان خوزستان قرار دارد [۱] و در تیرماه سال ۱۳۹۰ توسط رئیس‌جمهور وقت افتتاح شد.
سازندگان
پل سد کارون ۴ توسط شرکت ماشین سازی اراک به سفارش شرکت توسعه آب و نیروی ایران طراحی ساخته و‌ نصب شده است. سد کارون ۴ با کارفرمایی توسعه منابع آب و نیروی ایران، به مهندسی علی اصغر خوشنویسان، پیمانکاری شرکت جهاد توسعه منابع آب، که به شرکت توسعه منابع آب و انرژی تغییر نام یافته‌است، و مشاوره مهاب قدس توسط مهندس پترائوس نسلا کلو طراحی شده‌است. مطالعات نخستین طرح کارون ۴در چارچوب طرح توسعه منابع آب و همچنین برنامه‌ریزی کلی منابع آب حوضه آبریز رودخانه کارونومطالعات مرحله نخست در سال ۱۳۷۴ و مطالعات مرحله دوم در سال ۱۳۷۶ توسط شرکت مهندسی مشاور «مهاب قدس» و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران انجام شد.[۴]
مقاطعه کاران ساختکارهای اصلی ساختمانی: دالیم (کره) و ساتو (ژاپن)کارهای پیش از ساخت: ایلبائو (اتریش) و فورمن (ایران)سازه فلزی هیدرولیکی: ماشین‌سازی اراک (ایران)تجهیزات مکانیکی: فراب (ایران) و هاربین (چین)تجهیزات الکتریکی و تهویه: فراب (ایران) و الین (اتریش)سویچ گیر جی‌آی‌اس: آی ایی او (ایران)
اهداف و منافع سد کارون ۴[ویرایش]تولید انرژی برق‌آبی متوسط سالانه به میزان ۲۱۰۰ گیگا وات ساعتکنترل آب‌های سطحی منطقهپیوستن به گروه سدهای زنجیره‌ای کارون و تنظیم آب رودخانه به منظور تأمین آب مورد نیاز صنعت و کشاورزی در دشت‌های پایین‌دستکنترل سیلاب‌های مخرب فصلی (وقوع سیلاب در زمان احداث سد دو مرتبه باعث تخریب سازه‌های وابسته به آن شد)[۱]
ویژگی‌های طرحتنظیم آب رودخانه کارون به میزان ۳/۷ میلیارد مترمکعببالادست‌ترین سد در رودخانه کارون.[۵]پل قوسی این سد با طول عرشه ۳۷۸ متر، طول دهانه ۳۰۰ متر، و ارتفاع ۶۲ متر از سطح دریاچهٔ سد، بزرگترین پل زیر قوسی ایران نامیده شده‌است.[۶][۷]سد كارون 4 بلندترين سد كشورمحسوب مي گردد كه در بالادست مجموعه سدهاي زنجيره اي احداث شده بر روي رودخانه كارون قرار گرفته است. اين سد ازنوع بتني قوسي بوده و با توجه به پيچيدگي قابل ملاحظه آن، تمامي مراحل طراحي ، اجرا و بهرهبرداري آن براي نخستين بار توسط كارشناسان داخلي انجام شده است.
مطالعات اوليه طرح كارون 4 در سال 1345(1967 ميلادي) در چهارچوب طرح توسعه منابع آب و همچنين برنامه ريزي كلي منابع آب حوزه رودخانه كارون توسط شركت مهندسين مشاور بين المللي هارزا انجام پذيرفته است.در سال 1372 مطالعات مرحله اول طرح به شركت مهندسي مشاور مهاب قدس واگذار گرديد. قرارداد مطالعات مرحله دوم طرح سد و نيروگاه كارون 4 كه در سال 1376 بين شركت مهندسي مشاور مهاب قدس و شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران منعقد گرديده استمشخصات فني پروژه
نوع سد
بتني دو قوسي
 
نوع سيستم انحراف / كالورت
تونل
ارتفاع از پي (متر)
232
 
تعداد تونل انحراف
2
طول تاج (متر)
440
 
طول سيستم انحراف (متر)
1364
عرض تاج (متر)
7
 
قطر تونل انحراف (متر)
9.5
حجم بدنه سد (هزارمترمكعب)
1650
 
طول تونل آب بر (متر)
1390
حجم كل مخزن (ميليون مترمكعب)
2232
 
قطر تونل آب بر (متر)
6.5
حجم مفيد مخزن (ميليون مترمكعب)
827
 
حجم حفاري نيروگاه(مترمكعب)
1200000
متوسط آورد ساليانه رودخانه (ميليون مترمكعب‌)
4927
 
حجم بتن ريزي نيروگاه (مترمكعب)
156000
نوع سرريز
دريچه دار- آزاد
 
ظرفيت تخليه سيستم انحراف (مترمكعب برثانيه)
2715
ظرفيت تخليه سيلاب(مترمكعب بر ثانيه)
8650
 
ظرفيت تخليه كننده تحتاني (مترمكعب بر ثانيه)
1000
نوع نيروگاه
سطحي
 
ظرفيت آبگير آب بر نيروگاه (مترمكعب بر ثانيه)
684
تعداد واحد
4
 
طول كل گالريهاي تزريق - متر
7130
هد طراحي (متر)
191
 
طول كل حفاري و تزريق پرده آببند- كيلومتر
410
ظرفيت نصب (مگاوات)
1000
 
طول جاده هاي جايگزين)كيلومتر)
5
متوسط توليد انرژي ساليانه (گيگاوات‌ساعت)
2107
 
طول راههاي دسترسي (كيلومتر)
4
 
سرمایه‌گذاری، هزینه‌ها و منافع
طی برآورد اولیه هزینه‌های اجرای پروژه بالغ بر ۸۶۰۰ میلیارد ریال بوده که توسط منابع عمومی و داخلی همچون تسهیلات بانکی داخلی، اوراق مشارکت و نیز تسهیلات خارجی (فاینانس، وام) تأمین گردیده‌است. زیان‌های ناشی از طولانی شدن پروژه عبارت بوده از افزایش قیمت تمام شده طرح و همچنین عدم انتفاع از فروش برق تولید شده توسط نیروگاه آن. در نهایت منافع حاصل از تولید برق این سد بر اساس برآورد اولیه درآمد، سالانه برابر با ۱۳۵۳ میلیارد ریال تخمین زده شده‌است (بر حسب هر کیلو وات ساعت ۶۴۲ ریال).[۱]
اطلاعات فنی نیروگاه[ویرایش]
مشخصات کلی نیروگاه
نوع نیروگاه
سطحی
انرژی متوسط سالیانه
۲۱۰۷ گیگا وات ساعت
ظرفیت نیروگاه
۱۰۰۰ مگاوات
تعداد واحد
۴ واحد ۲۵۰ مگاواتی
حداقل تراز بهره‌برداری
۹۹۶+ متر از سطح دریا
ابعاد نیروگاه
۱۲۰ متر طول × ۲۲متر عرض × ۶۵ متر ارتفاع
حجم حفاری
۹۴۲۰۰۰ مترمکعب
حجم بتن‌ریزی
۱۸۰۰۰۰ مترمکعب
مشخصات توربین نیروگاه
نوع توربین
فرانسیس با محور عمودی
سرعت چرخش توربین
۱۸۷/۵ دور در دقیقه
حداکثر راندمان توربین در هد نرمال
۹۵/۷٪
هد نرمال بهره‌برداری
۱۹۱ متر
قدرت تولید در هد نرمال
۲۵۵ مگاوات
دبی طراحی برای هر واحد
۱۷۱ مترمکعب در ثانیه
سطر رانر
۴/۸ متر
مشخصات ژنراتور نیروگاه
ولتاژ نامی
۱۵/۷۵ کیلوولت
قدرت خروجی نامی (هر واحد)
MVA۲۶۳
قدرت خروجی حداکثر (هر واحد)
MVA۳۰۰
فرکانس نامی
۵۰ هرتز
تعداد قطب‌ها
۳۲
مشخصات ترانسفورماتورهای اصلی
تعداد
۱۳ دستگاه (۱۲ دستگاه اصلی و یک دستگاه ذخیره)
نوع
تک فاز
قدرت نامی
۱۰۰ مگاولت آمپر (تکفاز)
ولتاژ نامی اولیه
KV ۱۵/۷۵
ولتاژ نامی ثانویه
KV(410/√۳)±5%kv
سیستم خنک‌کننده
OFWF
مشخصات کلیدخانه
نوع پست
GIS
ولتاژ نامی
۴۰۰ کیلوولت
آرایش
باس‌بار دوبل
تعداد رآکتور
یک رآکتور ۵۰ مگاوار
جرثقیل اصلی نیروگاه
نوع
سقفی
تعداد
۲ دستگاه
ظرفیت کل باربری
۶۰۰ تن
دهانه عبور
۲۳/۷ متر
مشخصات تونل‌های آب بر نیروگاه
تعداد تونل
۴ رشته
مجموع طول پوشش فلزی در تونل‌های آب‌بر
۸۴۰ متر
طول کل تونل‌ها
۱۴۲۶ متر
تعداد کل استرک‌ها
۱۷۲ عدد
طول شفت‌های عمودی
۲۱۲ متر
قطر استرک
۶ متر
حجم کل حفاری
۱۸۷۶۰۰ مترمکعب
طول استرک
۵ متر
حجم کل بتن‌ریزی تونل‌ها
۳۶۰۰۰ مترمکعب
وزن هر استرک
۱۶ تا ۲۹ تن
حجم بتن‌ریزی پشت پوشش فلزی
۲۱۰۰۰ مترمکعب
پانوی
 

منابع آب ...